Vaskulit — bu har xil o‘lchamdagi qon tomirlarining (arteriyalar, venulalar, kapillyarlar) otoimmun yallig‘lanishi bilan kechadigan xavfli patologik holat bo‘lib, u organizmda jiddiy asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin. Agar vaqtida aniqlanmasa yoki noto‘g‘ri davolansa, bu kasallik ichki a’zolarning faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.
Vaskulitning asosiy belgilari
Vaskulit simptomlari turlicha bo‘lib, ularning namoyon bo‘lishi kasallik shakli, yallig‘lanishning joylashuvi va asosiy kasallik darajasiga bog‘liq. Ammo eng ko‘p uchraydigan umumiy alomatlar quyidagilardir:
- Zaiflik, charchoq, ishtahaning yo‘qolishi
- Rangparlik va tana haroratining ko‘tarilishi
- Terida mayda qon ketishlar (gemoragik toshmalar)
- Qo‘llar va oyoqlarda qichishish, shish, dog‘lar
- Qo‘shma va mushaklardagi og‘riqlar
Ayniqsa, pastki ekstremitalarda (oyoq-qo‘llarda) quyidagi belgilar kuzatiladi:
- Qoramtir-qizil gemorragik dog‘lar, toshmalar
- Qon bilan to‘lgan pufakchalar
- Teri ustida qichishish va achishish
- Qo‘shma yoki mushak og‘rig‘i
- Oyoqlarda og‘irlik hissi, zaiflik
Agar asab tizimi ta’sirga uchrasa, sezuvchanlik kamayadi yoki butunlay yo‘qoladi. Miyada qon aylanishining buzilishi esa insult (qon tomir) kabi xavfli holatlarni keltirib chiqarishi mumkin.
Teri vaskulyitining kechishi
Vaskulit ko‘p hollarda surunkali, qaytalanuvchi shaklda kechadi. U davriy kuchayishlar (alevlenmeler), uzoq davom etadigan remissiyalar va doimiy tibbiy nazorat talab etadi. Shu sababli, kasallik belgilari sezilishi bilan darhol mutaxassisga murojaat qilish muhimdir.
Toshkentda vaskulitni tashxislash va davolash
Vaskulit tashxisi va davosi bilan asosan revmatolog shug‘ullanadi. Kasallikni aniqlash uchun quyidagi choralar qo‘llaniladi:
- Anamnez yig‘ish va klinik ko‘rik
- Qon tahlillari (immunologik va umumiy)
- Teri biopsiyasi
- Ichki organlar ultratovush tekshiruvi
- Keng qamrovli laboratoriya va instrumental tekshiruvlar
Davolash yondashuvi:
Toshkentdagi ixtisoslashgan klinikalarda vaskulit davosi individual yondashuv asosida olib boriladi:
- Yallig‘lanishga qarshi dori vositalari (kortikosteroidlar)
- Immunosupressiv terapiya – immun tizim faolligini pasaytirish uchun
- Allergiyaga qarshi preparatlar
- Simptomatik terapiya – og‘riqni kamaytirish, teri holatini yaxshilash
- Xun va turmush tarzini sozlash
Davolash uzoq muddatli va qat’iy shifokor nazoratida olib boriladi. Vaskulitni vaqtida aniqlash va to‘g‘ri terapiya qo‘llash — asoratlarning oldini olishda muhim ahamiyatga ega.
Toshkentda vaskulit belgilari sezilyaptimi?
Agar sizda yuqoridagi simptomlar mavjud bo‘lsa yoki teringizda tushunarsiz toshmalar paydo bo‘lsa, bu oddiy allergik reaksiya emas, balki vaskulit bo‘lishi mumkin. Toshkentdagi malakali dermatolog va revmatologlar sizga to‘g‘ri tashxis qo‘yib, samarali davolash kursini belgilab berishadi.
