Ixtioz (diffuz keratom) — bu irsiy yo‘sinda rivojlanadigan surunkali teri kasalligi bo‘lib, unda keratinizatsiya (teri hujayralarining yetilishi va to‘kilishi) jarayoni buziladi. Terining haddan tashqari qurishi, po‘stlashishi va qattiqlashuvi bilan namoyon bo‘ladi. Og‘ir holatlarda esa teri yuzasida baland, quruq tarozi yoki plastinkalar hosil bo‘ladi. Kasallik odatda erta bolalikda boshlanadi. Sotib olingan (nasldan-naslga o‘tmagan) ixtioz esa juda kam uchraydi.
Ixtiozning sabablari
Ixtiozning bir nechta turlari mavjud, jumladan:
- Vulgar (oddiy) ixtioz – eng keng tarqalgan shakl bo‘lib, odatda bolaning hayotining 2–3-oylarida paydo bo‘ladi;
- Lamellar ixtioz – yanada og‘irroq shakli;
- X-bog‘langan ixtioz – erkaklarda ko‘proq uchraydi;
- va boshqa genetik variantlar.
Ko‘pchilik holatlarda bu kasallik irsiy bo‘ladi. Biroq, ayrim hollarda endokrin tizim buzilishi, ya’ni qalqonsimon bezning faoliyatidagi o‘zgarishlar tufayli ixtioz rivojlanishi mumkin.
Ixtiozning asosiy belgilari
Ixtioz turi va darajasiga qarab simptomlar farq qiladi. Eng ko‘p uchraydigan alomatlar:
- Teri yuzasining qattiq qurishi va to‘kilib ketishi;
- Teri rangining o‘zgarishi – och sarg‘ishdan tortib to deyarli qora tusgacha;
- Teri yuzasida kulrang, oq yoki jigarrang tarozi/plastinka shaklida qatlamlar;
- Ter ajralishi (terlash) kamayadi va termoregulyatsiya buziladi;
- Kaft va tovonlarda chuqur chiziqlar;
- Sochlar va tirnoqlarning mo‘rtlashuvi;
- Qichishish – ba’zan doimiy va chidab bo‘lmas darajada.
Toshkentda ixtiozni tashxislash
«Ichtioz» tashxisi Toshkentdagi DermaCenter klinikasida bemorning klinik belgilariga asoslangan holda qo‘yiladi. Odatda tashxis jarayoni murakkab bo‘lmaydi, ammo aniqlik uchun qo‘shimcha testlar buyuriladi:
- Teri biopsiyasi (gistologik tahlil);
- Qon tahlillari (umumiy va biokimyoviy);
- Siydikning umumiy tahlili.
Bu testlar ixtiozning turini aniqlash va boshqa teri kasalliklaridan farqlashga yordam beradi.
Ixtiozni davolash usullari
Hozircha ixtiozni to‘liq davolash mumkin emas, ammo zamonaviy dermatologiya kasallik belgilarini yengillashtirish va bemorning hayot sifatini yaxshilashga imkon beradi.
Tavsiya etiladigan terapiya:
- A, B, C, E vitaminlari va niatsin komplekslari;
- Gormonal dorilar – qalqonsimon bez faoliyatini tartibga solish uchun;
- Mahalliy vositalar – namlantiruvchi kremlar, salitsil kislotasi asosidagi malhamlar;
- Fizioterapiya muolajalari – dorivor vannalar, loyli muolajalar.
Shifokor davolash vositalarini ixtiozning shakli, terining holati va bemorning yoshiga qarab individual tarzda tanlaydi.
Iqlim va kasallikning kechishi
Ixtioz sovuq va quruq ob-havoda kuchayadi. Shuning uchun bemorlarga iliq va nam iqlimli hududlarga ko‘chish yoki haroratni barqaror ushlab turish tavsiya etiladi.
Profilaktika borasida
Ixtioz irsiy kasallik bo‘lganligi sababli aniq profilaktik choralari mavjud emas. Biroq, kasallikning avlodga o‘tishini oldini olish uchun genetik maslahat olish, shuningdek, homiladorlik rejalashtirilganda tibbiy maslahat olish tavsiya etiladi.
Toshkentda ixtioz belgilari sezilyaptimi?
Agar siz yoki farzandingizda yuqorida qayd etilgan belgilardan biri yoki bir nechtasi mavjud bo‘lsa, dermatologga murojaat qilishni kechiktirmang. Toshkentdagi DermaCenter klinikasida malakali mutaxassislar tomonidan aniq tashxis va samarali davolash yo‘li tanlanadi.
